«ΔΥΜΑΙΑ», ονομάζονται από το 1992 οι θερινές πολιτιστικές εκδηλώσεις στον πρώην Δήμο Κάτω Αχαΐας και νυν Δήμο Δύμης.

Επισήμως η ονομασία «ΔΥΜΑΙΑ» καθιερώθηκε και θεσπίσθηκε με την υπ’ αριθ. 91/16-08-93 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.

Στην εισήγησή του ο τότε Δήμαρχος και ιστορικός συγγραφέας του «Ιστορία της Κάτω Αχαΐας» Παναγιώτης Καράμπελας γράφει:

Οι θερινές πολιτιστικές εκδηλώσεις, που έχουν ήδη συνδεθεί με το παραδοσιακό πανηγύρι του Σταυρού, καιρός είναι να συνδεθεί και με το ένδοξο παρελθόν της Κάτω Αχαΐας και συγκεκριμένα με την Αρχαία Δύμη. Ως γνωστόν η Ιστορία και η ονομασία της Δύμης διατηρείται ζωντανή σήμερα στο στόμα του λαού της Κάτω Αχαΐας και ολόκληρης της περιοχής του τέως Δήμου Δύμης . Επομένως η ιστορική μας παράδοση και η σημερινή πραγματικότητα προβάλλουν την απαίτηση να ονομασθούν οι θερινές πολιτιστικές εκδηλώσεις «ΔΥΜΑΙΑ».

Πράγματι τα «ΔΥΜΑΙΑ» ήταν θεσμός στην αρχαία εποχή από την ογδοηκοστή Ολυμπιάδα, δηλαδή από το έτος 456 π.χ. Όλοι οι Αχαιοί αθλητές και θεατές (θεωροί) πηγαίνοντας προς την Ολυμπία κάθε τέσσερα χρόνια περνούσαν πρώτα από τη Δύμη όπου έκαναν θυσίες και εορτές προς τιμή του ήρωα Οιβώτα του Οινία, ο οποίος είχε αναδειχθεί Ολυμπιονίκης στον αγώνα δρόμου σταδίου κατά την έκτη Ολυμπιάδα (756 π.χ.).

Ας παρακολουθήσουμε τη διήγηση του Παυσανία (Αχαϊκά Β΄, 17,13-14):

Στη Δυμαία χώρα είναι και ο τάφος του αθλητή του δρόμου Οιβώτα, στον Οιβώτα αυτόν, ο οποίος ήταν ο πρώτος που νίκησε Ολυμπιακή νίκη Αχαιός καμία τιμή δεν είχε αποδοθεί από τους Αχαιούς. Γι’ αυτό ο Οιβώτας καταράστηκε να μη νικήσει κανένας πλέον Αχαιός Ολυμπιακή νίκη. Και έμαθαν κάποτε οι Αχαιοί – διότι κάποιος Θεός φρόντιζε να εκπληρώνονται οι κατάρες του Οιβώτα – για ποιο λόγο δεν μπορούσαν να νικήσουν στα Ολύμπια. Το έμαθαν δε, αφού έστειλαν και ρώτησαν το μαντείο των Δελφών.

Όταν λοιπόν απένειμαν πολλές άλλες τιμές στον Οιβώτα και αφιέρωσαν τον ανδριάντα του στην Ολυμπία, τότε Σώστρατος από την Πελλήνη νίκησε στους παιδικούς αγώνες σταδίου. Μέχρι και σήμερα έχει επικρατήσει συνήθεια σε όσους Αχαιούς πρόκειται να λάβουν μέρος στους αγώνες, να προσφέρουν τιμές στον Οιβώτα και, αν νικήσουν, να στεφανώνουν τον ανδριάντα του Οιβώτα στην Ολυμπία.

Δεν είναι σωστό ότι κανένας Αχαιός δε νίκησε στην Ολυμπιάδα μεταξύ των ετών 700 - 400 π.χ. Και αυτά μεν λέει η αρχαία παράδοση και ο Παυσανίας, ο οποίος τη διασώζει, εμείς όμως δε καταλαβαίνουμε τι σημαίνουν όλα αυτά. Στην πραγματικότητα οι Αχαιοί μετά τη νίκη του Οιβώτα, τον 8ο π.χ. αιώνα, αδιαφόρησαν για τον αθλητισμό. Έτσι εξηγείται το ότι δεν πρόσφεραν τιμές στον Οιβώτα. Ίσως οι Αχαιοί και μάλιστα οι Δυμαίοι να έπαψαν για αιώνες να συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς αγώνες λόγω του σκληρού και αδιάκοπου πολέμου εναντίον των Ηλείων, οι οποίοι διεύθυναν του Ολυμπιακούς αγώνες. Αυτό θα είχε επακόλουθα δεινά για τη νεολαία, η οποία θα αδιαφορούσε για τη γυμναστική και την άμιλλα.

Όταν όμως από τον 5ο π.χ. αιώνα άρχισαν να αναπτύσσονται οι Αχαιοί σε όλους τους τομείς, τότε αντιλήφθηκαν την αξία του αθλητισμού. Για να δυνηθούν να συναγωνίζονται με τους άλλους Έλληνες επάξια, έπρεπε να κεντρισθεί το ενδιαφέρον της νέας γενιάς.

Δεν είχαν λοιπόν παρά να ανατρέξουν στην προγονική κληρονομιά και να ανασύρουν από εκεί τα ιδανικά πρότυπα., ώστε αυτά να γίνουν σύμβολα και οδηγοί των νέων. Τέτοιο σύμβολο – ιδανικό του Ολυμπιακού πνεύματος ήταν ο αρχαίος Ολυμπιονίκης Οιβώτας. Η απόδοση τιμών στον Οιβώτα σήμανε την αναβίωση του Ολυμπιακού πνεύματος και την αναγέννηση του αθλητισμού μεταξύ των Αχαιών.

Και εμείς οι νεώτεροι Έλληνες ας πάρουμε παράδειγμα, εάν θέλουμε την αναβίωση του Ολυμπιακού ιδεώδους και των άλλων εθνικών μας ιδανικών.

Ειδικότερα εμείς οι νέοι πολίτες και δημότες της Δύμης και της Δυμαίας χώρας πρέπει να αγαπήσουμε τα «ΔΥΜΑΙΑ» και να δώσουμε όλοι τον εαυτό μας στη συνολική και συλλογική προσπάθεια για την αναβίωση της πανάρχαιας αυτής παράδοσης του τόπου μας, η οποία συνδέει άμεσα με τους μακρινούς εκείνους προγόνους που έμαθαν να τιμούν τους ήρωες και τους ωραίους αγώνες, που ομορφαίνουν και εξυψώνουν τη ζωή των ανθρώπων.

Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η παράδοση των «ΔΥΜΑΙΩΝ» έμεινε ζωντανή δια μέσου των αιώνων στον τόπο μας. Είναι γνωστή η λαϊκή παράδοση για την αρχαία Δύμη, ότι εκτεινόταν από την Κάτω Αχαΐα μέχρι το καραβοστάσι, ότι το κατσίκι έφθανε στο καραβοστάσι πηδώντας από στέγη σε στέγη κ.λ.π.

Αλλά και ο Γάλλος περιηγητής Παυσανίας, που επισκέφθηκε την Κάτω Αχαΐα στις 25-26 Μαΐου του 1816 αναφέρει ότι οι κάτοικοι όλης της Δυμαίας χώρας προσέρχονταν στον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννου, που βρίσκονταν στην πλατεία Δημοκρατίας και συμπεραίνει ότι ήταν ένα λατρευτικό κέντρο.

Οι παλαιοί γέροντες ανάφεραν ότι είχαν ακούσει από τους παππούδες τους ότι το «Πανηγύρι του Σταυρού» ή «Πανηγύρι της Αχαγιάς» ήταν καθιερωμένο από τα παλαιά χρόνια επί Τουρκοκρατίας ή και παλαιότερα. Στα νεότερα χρόνια απλώς αναγνωρίσθηκε η παλαιά παράδοση επισήμως. Το Βασιλικό Διάταγμα του 1880 θέσπισε το «Πανηγύρι της Αχαγιάς», που ήταν η μεγαλύτερη οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική εκδήλωση των κατοίκων ολόκληρης της Δυμαίας χώρα, από το Μαζαράκι και το Σανταμέρι μέχρι το Μετόχι και τα Μαύρα Βουνά.

Τα πολύ παλιά χρόνια διαρκούσε 8 ημέρες. Από το 1915 περιορίστηκε σε τρεις ημέρες από 14-16 Σεπτεμβρίου. Επομένως τα «ΔΥΜΑΙΑ» αποτελούν μια αναβίωση παλιών παραδόσεων δυόμισι χιλιάδων ετών, που άντεξαν στο χρόνο και στις τραγικές περιπέτειες της φυλής μας και του τόπου μας. Τα σημερινά «ΔΥΜΑΙΑ» συνδυάζουν τα «Δύμαια» της αρχαίας Δύμης, τη Βυζαντινή παράδοση με το λατρευτικό κέντρο του Αγίου Ιωάννου και το παμπάλαιο «πανηγύρι της Αχαγιάς».

Αυτούς τους πολύτιμους μαργαρίτες της εθνικής μας παράδοσης δεν πρέπει να τους χάσουμε, αλλά να τους διατηρήσουμε «ως κόρη οφθαλμού». Είναι καθήκον όλων μας και απέναντι στην ιδιαίτερη πατρίδα μας και απέναντι στη μεγάλη πατρίδα μας την Ελλάδα.

Αυτήν την αιώνια κληρονομιά κουβαλάνε τα σημερινά «ΔΥΜΑΙΑ» του Δήμου Δύμης. Κλείνουν μέσα τους ιστορία και ζωή, ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΠΑΡΟΝ και ΜΕΛΛΟΝ.